Ayhan Bıçak, 1956 yılında doğdu. 1978-1979 yılları arasında İstanbul Üniversite’sinde felsefe lisansını bitirdi. 1977 yılında doçentlik, 2007 yılında profesörlük kadrolarına atandı. Tarih felsefesi, siyaset felsefesi, Türk düşüncesi konularında dersler yürütüp alana bir çok değerli eser bıraktı. Üniversite okuduğum dönemde birkaç kere derslerine konuk olarak girme şansım olmuştu. 2025 itibari ile halen İstanbul Üniversitesi’nde akademik kadroda ismi görünüyor, Felsefe Tarihi öğretim üyesi olarak görev yapmaya devam ediyor olmalı.
Bu hafta öneri olarak Ayhan Bıçak’ın “Tarih Metafiziği ya da Kendilik Bilinci” kitabını önereceğim.
Kitap altı bölümden oluşuyor;
1-Bilgelik Temelli Kendilik Bilinci
2-Felsefe Temelli Kendilik Bilinci
3-Tarihin Yapısı
4-Tarihin Yönü
5-Tarihin Sonu ve Geleceği
6-Tarihin Anlamı Sorunu
Ayhan Bıçak kitabın önsözünde aslında bu kitabın, 2005 yılında yazdığı “Tarih Düşüncesi IV: Tarih Metafizikleri” başlıklı çalışmanın devamı niteliğinde olduğunu aktarmıştır. İlk çalışmada tarih metafiziği konusunda çalışan düşünürleri tanıtırken, bu kitapta ise tarih metafiziği konusunun kendisine odaklanmakta ayrıca bilgelik ve felsefe temelli tarih metafiziklerini değerlendirerek yeni bir tarih metafiziği denemesi yapmaktadır.
“Tamam da metafizik tam olarak neydi ya” diyenler olabilir. Ben kitaba başlarken dedim şahsen. Hani biliyorsun da tam böyle dilinin ucunda ama aklına gelmiyor gibi bir kavram.
Havalı tanımını yazıyorum: Varlığın en temel yapısını, evrenin nasıl mümkün olduğunu ve gerçekliğin arkasındaki ilkeleri inceleyen “kök” felsefe alanı.
Yani gerçeklik nedir, varlık var mı, zaman nedir, nedensellik nedir gibi ergenlik döneminde sorulan -ve hala benim gibi ergenlik krizini tam atlatamayanlar için- beyin yakan soruların aslında felsefenin “kök” alanı olduğunu duymak rahatlatıcı.
Tarih metafiziği de “tarihin neden ve hangi süreçlerle” mümkün olduğunu anlamaya çalışır.
Tarih sadece kronolojik olaylar sıralaması mı? İdeolojiler, savaşlar, çıkarlar gibi bir takım beşeri sorunlar yüzünden çarpıtılmış olabilir mi? Her ülke I. Dünya savaşını kendine göre yorumlayıp anlatıyor olabilir mesela.
Tarihi kim ya da ne oluşturuyor? İnsan.
İnsan olaylara nasıl yön veriyor? Yaptığı seçimlerle dünyayı değiştiriyor.
İnsan nasıl seçim yapıyor? Kendilik bilinci ile.
Tam bu noktada Ayhan Bıçak’a göre Tarih Metafiziği konusunun temel noktalarını da yazayım.
Tarih bir dizin değil bir varlık tarzıdır.
İnsan kendilik bilinci ile tarihte kendi kendisini kurar.
Şimdi bizler dünün Türkiye’sinden bugünün Türkiye’sine hayatın içinde savrulup duruyoruz. Kimsenin de durup “amaç sahibi bir fail olarak tarih içindeki yerim neresi acaba?” gibi sorular sormadığını biliyorum. : ) Ancak felsefe okumalarına merakınız varsa okuyun derim. İlk bölümü okuduktan sonra kahvenizi yudumlarken gökyüzüne dalıp hiç de romantik olmayan bir şekilde “vay anasını kendilik dışarıdan tanımlanan bir şey değil, bilgi aracılığı ile kurulan bir farkındalıkmış” diyeceksiniz. Tabi bu ne işinize yarayacak orasını bilmem. Arkadaş sohbetlerinde anlatılmaya da uygun değil. Yine de Stranger Things son sezon üzerine sohbet ederken içten içe gerçekliğin mantıksal ve akılsal karakterleriyle diyalektik evrim içinde var olan mutlaklık olduğunu bileceksiniz. ; )
Ve bu kitaptan öğrendikleriniz ile yalnızlığınızın keyfini çıkaracaksınız.
Kitabın Künyesi:
Adı: Tarih Metafiziği yada Kendilik Bilinci
Yazar: Ayhan Bıçak
Yayınevi: Dergah
Sayfa Sayısı: 252
