Cyprianus’un Aynası karamsar sayılabilecek bir giriş paragrafı ile açılır:
Şatoda yaşamakta olan kont
Çıplak tepeler
İhtiyar çam ve meşe ağaçları
Matem havası
Hasta bir çocuk.
Hemen ikinci paragrafta çocuğun başında bekleyen genç kadın ile tanışırız. Genç kadının yüzünde ızdırap okunur. Sebebi zamanında Kont’u sevmiş olması ancak Kont’un o zaman kendisinden daha zengin ve daha güzel başka bir kadını tercih edip onunla evlenmesidir. Ancak Kontes öldüğünde genç kadını yeniden fark edip kendisi ile evlenmiştir.
Kuno’nun (hasta çocuk) başında iki kadın beklemektedir. Birisi anne diğeri dadıdır. Dadı, geçmişte yine bu şatoda yaşanmış bir hikayeyi anlatır ve okumakta olduğumuz metnin aslında çerçeve öykü formatında olduğunu anlarız.
“Cyprianus’un Aynası’nın hikayesini biliyor musunuz?” diyerek sözlerine başlar dadı ve bol ölümlü, metaforlu öyküsüne başlar.
Yaklaşık dört yüz yıl önce aynı şatoda yine Kont ve Kontes yaşarlarmış. Kontes’in çocuğu olmadığından pek üzülürmüş. Bir gün şatoya gelen Cyprianus adında bir hekim Kontes’e bir ayna (speculum) verir ve Kontes’in sonraki yıl çocuğu olur. Bu büyülü aynanın özelliği; aynaya bakan kişi iyilik ile dolu ise yazgısını iyi olarak, kötülük dolu ise yazgısını kötü olarak şekillendirmesidir.
Bizim hikayemizde Kontes aynada kendine parlak ve mutlu bir gelecek görür ancak Kont için aynısı söylenemez. Bol kanlı bir gelecek ikisini de beklemektedir.
Öykünün pek kanlı devam etmesinin sebebi ilk anda saraya gelen üvey annelerin sevgisizliği gibi görünür. Oysa asıl sebep Kont’un şımarıklığı, paragözlülüğü, hovardalığıdır.
Büyülü ayna (speculum) pek çok anlama gelen bir metafordur. Kontes’e hem doğum hem de ölüm getirir. Kont, üvey anneye aynadaki suretine bakarak aşık olmuştur. Fakat yine de üvey anneyi suçlamamalı. Kont, kendisine nasıl bir yazgı hayal ediyorsa ona aynısını yaşatır. Bu yazgıda çocuklara yer yoktur, Kont’un kendi kişisel zevkleri ön plandadır.
Ayna ve speculum aynı kökenden geliyor olması, bu öykü özelinde ilginçtir.
Spectacle: gözlük,
Spectacular: görmeye değer,
Inspect: araştırmak, gözlem yapmak anlamlarında…
***
Theodor Storm’un 1873 yılında yayımlanan bu kitabında üç öykü derlenmiştir. Storm, Türkçede yeterince tanınmamakla birlikte Alman gerçekçiliğinin en güçlü kalemlerinden biri kabul edilir. Yazar metaforları pek yerinde kullanmasıyla tanınır.
Theodor Storm
Cyprianus’un Aynası kitaptaki üçüncü öyküdür. Ölüm, doğum gibi temaları işler. Metin ilk anda kaderci bir masal gibi görünse de dikkatli okumada yazarın seküler bakış açısı sezilir.
